OPÓŹNIONY ROZWÓJ MOWY: to zjawisko występujące u dzieci, polegające na wolniejszym niż u rówieśników wykształceniu się zdolności posługiwania się mową .

O opóźnionym rozwoju mowy świadczy:

1. późniejsze pojawienie się gaworzenia ( norma: 6-7 miesiąc),
2. późniejsze pojawienie się słów (norma: 1 r.ż.),
3. ubóstwo słownika czynnego i biernego, a także brak niektórych części mowy ( norma: dziecko w 2 r.ż. powinno wymawiać około 300 słów, a rozumieć znacznie więcej;  natomiast w 3 r.ż. powinno wymawiać od 1tys.do1,5 tys. słów i wykazywać znajomość prawie wszystkich części mowy.)
4. późniejsze pojawienie się zdań prostych i złożonych ( pod koniec 2 r.ż. dziecko powinno operować zdaniami prostymi, a pod koniec3 r.ż. zdaniami złożonymi.)
5. zbyt długo utrzymujące się nieprawidłowe formy gramatyczne.
6. przedłużający się okres swoistej mowy dziecięcej.

CECHY MOWY OPÓŹNIONEJ:

• ograniczenie zasobu dźwięków co wynika z tego , że dziecko zastępuje jedne głoski innymi .

U dzieci z opóźnionym rozwojem mowy przedłuża się okres rozwoju artykulacji, co przejawia się w następujący sposób:

  większość głosek jest zastępowana przez t oraz a ,

–  samogłoski e oraz a są zastępowane przez samogłoskę a ,

–  samogłoski dźwięczne są zastępowane przez ich odpowiedniki dźwięczne ( np. b przez p , d przez t ),

–  do 5-6 r.ż. może wystąpić ograniczony zasób spółgłosek miękkich

( np. ś, ź, ć, dź, ń ).

–   k, g  mogą być zastępowane przez t , d  lub opuszczane

( np. kot- tot –ot ),

–  spółgłoski detalizowane ( s , z ,c ,dz ;  sz , ż , cz , dż ; ś, ź , ć, dź ) mogą być zastępowane przez t lub d ( np. sanki – tanki; cebula- tebula)

–  ujednolicenie realizacji tych trzech szeregów głosek detalizowanych

poprzez realizowanie tylko jednego z nich ( np. ś, ź ,ć , dź ),

          –  głoska ch może być zastępowana przez f  lub k,( np. chleb- kleb ,fleb),

–  głoska f może być zastępowana przez h,( np. fotel-hotel),

–  głoska r może być zastępowana przez l lub j ( np. ryba –lyba, jyba),

–  głoska l może być zastępowana przez j ( np. lalka-jajka ),

–  głoska ł może być zastępowana przez w ( np. łapa- wapa ),

–  głoska w może być wymawiana jak ł lub ch ( np. wata- łata, chata ),

–  zdarza się, że wszystkie spółgłoski są opuszczone, a mowa opiera się na samogłoskach;

zniekształcenie fonetycznej budowy wyrazów

– przejawia się nieprawidłową wymową wyrazów, ich zniekształceniem w wyniku opuszczania i przestawiania głosek lub sylab;

WYSTĘPUJĄ:

– przestawki głoskowe lub sylabowe ( np. ławka- wałka),

– opuszczanie głosek w nagłosie, śródgłosie i wygłosie

( np. kot- ot, ko; lampa- lama, lapa ),

– opuszczanie sylab początkowych ( np. kanapa – napa ),

– zmniejszenie liczby sylab w wyrazie,

– redukcja grup spółgłoskowych ( np. szczotka – sotka ),

– częściowe lub całkowite ujednolicenie różnych grup spółgłoskowych,

– wymawianie przez dziecko pewnych głosek w wyrazach, których

nie potrafi wypowiedzieć w izolacji czy w sylabach.

Poza wymienionymi zjawiskami – normalnymi dla dzieci do 5- 6 r.ż.  –    i występującymi we właściwym czasie  , również inne zjawiska językowe mogą być objawem opóźniania rozwoju mowy , gdy obserwuje się je u dziecka w 7r.ż.

Do zjawisk tych należą

– tworzenie nowych wyrazów ze skrzyżowania dwóch

różnych wyrazów,

– powtarzanie sylab końcowych lub akcentowanych,

– upodobnienia,

– specyficzne zgrubienie wyrazów ( np. jabłucho, plakol ),

– występowanie sylab początkowych w znaczeniu całego wyrazu,

– zniekształcanie wyrazów, tzw. neologizmy dziecięce;

Opóźniony rozwój mowy – mówienie i rozumienie bądź tylko mówienie lub rozumienie ma charakter :

• prosty – późniejsze pojawienie się poszczególnych etapów mówienia,
• niesamoistny – towarzyszy zwykle niedosłuchowi, zaburzeniom wzroku, upośledzeniu umysłowemu, zaburzeniom psychicznym, uszkodzeniu centralnego układu nerwowego i jąkaniu.

Objawy:

• zaburzenie rozwoju globalnego lub dysharmonie rozwoju; duży ( do 50 % ) wpływ środowiska.
• PRZYCZYNY:

– choroby w 1r.ż. oraz opóźniający się rozwój ruchowy, odnoszenia głowy, siadania, chwytania, czworakowania, stania i chodzenia.

Działania profilaktyczne:

• stymulowanie dziecka mową w jego otoczeniu,
• motywowanie dziecka do zrozumienia intencji przekazu dorosłego,
• pobudzanie motywacją wewnętrzną do mówienia ( chęć powiedzenia czegoś ważnego ),
• uczulanie dorosłych na mowę własną będącą wzorem dla dziecka,
• zachęcanie dziecka do kontaktu wzrokowego i dialogu,
• zapewnienie dziecku kontaktu ze zdrowymi rówieśnikami;