OPÓŹNIONY ROZWÓJ MOWY:

to zjawisko występujące u dzieci, polegające na wolniejszym niż u rówieśników wykształceniu się zdolności posługiwania się mową.

O opóźnionym rozwoju mowy świadczy:

1. późniejsze pojawienie się gaworzenia ( norma: 6-7 miesiąc),
2. późniejsze pojawienie się słów (norma: 1 r.ż.),
3. ubóstwo słownika czynnego i biernego, a także brak niektórych części mowy ( norma: dziecko w 2 r.ż. powinno wymawiać około 300 słów, a rozumieć znacznie więcej; natomiast w 3 r.ż. powinno wymawiać od 1tys.do1,5 tys. słów i wykazywać znajomość prawie wszystkich części mowy.)
4. późniejsze pojawienie się zdań prostych i złożonych ( pod koniec 2 r.ż. dziecko powinno operować zdaniami prostymi, a pod koniec3 r.ż zdaniami złożonymi.)
5. zbyt długo utrzymujące się nieprawidłowe formy gramatyczne.
6. przedłużający się okres swoistej mowy dziecięcej.

CECHY MOWY OPÓŹNIONEJ:

• ograniczenie zasobu dźwięków co wynika z tego , że dziecko zastępuje jedne głoski innymi .

U dzieci z opóźnionym rozwojem mowy przedłuża się okres rozwoju artykulacji, co przejawia się w następujący sposób:

– większość głosek jest zastępowana przez t oraz a ,
– samogłoski e oraz a są zastępowane przez samogłoskę a ,
– samogłoski dźwięczne są zastępowane przez ich odpowiedniki
dźwięczne ( np. b przez p , d przez t ),
– do 5-6 r.ż. może wystąpić ograniczony zasób spółgłosek miękkich
( np. ś, ź, ć, dź, ń ).
– k, g mogą być zastępowane przez t , d lub opuszczane
( np. kot- tot –ot ),
– spółgłoski detalizowane ( s , z ,c ,dz ; sz , ż , cz , dż ; ś, ź , ć, dź )
mogą być zastępowane przez t lub d ( np. sanki – tanki; cebula- tebula)
– ujednolicenie realizacji tych trzech szeregów głosek detalizowanych
poprzez realizowanie tylko jednego z nich ( np. ś, ź ,ć , dź ),
– głoska ch może być zastępowana przez f lub k,( np. chleb- kleb ,fleb),
– głoska f może być zastępowana przez h,( np. fotel-hotel),
– głoska r może być zastępowana przez l lub j ( np. ryba –lyba, jyba),
– głoska l może być zastępowana przez j ( np. lalka-jajka ),
– głoska ł może być zastępowana przez w ( np. łapa- wapa ),
– głoska w może być wymawiana jak ł lub ch ( np. wata- łata, chata ),
– zdarza się, że wszystkie spółgłoski są opuszczone, a mowa opiera się na  samogłoskach;

• zniekształcenie fonetycznej budowy wyrazów
– przejawia się nieprawidłową wymową wyrazów, ich zniekształceniem w wyniku opuszczania i przestawiania głosek lub sylab;

WYSTĘPUJĄ:
– przestawki głoskowe lub sylabowe ( np. ławka- wałka),
– opuszczanie głosek w nagłosie, śródgłosie i wygłosie
( np. kot- ot, ko; lampa- lama, lapa ),
– opuszczanie sylab początkowych ( np. kanapa – napa ),
– zmniejszenie liczby sylab w wyrazie,
– redukcja grup spółgłoskowych ( np. szczotka – sotka ),
– częściowe lub całkowite ujednolicenie różnych grup spółgłoskowych,
– wymawianie przez dziecko pewnych głosek w wyrazach, których
nie potrafi wypowiedzieć w izolacji czy w sylabach.

Poza wymienionymi zjawiskami – normalnymi dla dzieci do 5-6 r.ż. – i występującymi we właściwym czasie , również inne zjawiska językowe mogą być objawem opóźniania rozwoju mowy , gdy obserwuje się je u dziecka w 7r.ż.

– tworzenie nowych wyrazów ze skrzyżowania dwóch
różnych wyrazów,
– ( powtarzanie) sylab końcowych lub akcentowanych,
– upodobnienia,
– specyficzne zgrubienie wyrazów ( np. jabłucho, plakol ),
– występowanie sylab początkowych w znaczeniu całego wyrazu,
– zniekształcanie wyrazów, tzw. neologizmy dziecięce;

Opóźniony rozwój mowy – mówienie i rozumienie bądź tylko mówienie lub rozumienie ma charakter :
• prosty – późniejsze pojawienie się poszczególnych etapów mówienia,
• niesamoistny – towarzyszy zwykle niedosłuchowi, zaburzeniom wzroku, upośledzeniu umysłowemu, zaburzeniom psychicznym, uszkodzeniu centralnego układu nerwowego i jąkaniu.

Objawy:
• zaburzenie rozwoju globalnego lub dysharmonie rozwoju;
duży ( do 50 % ) wpływ środowiska.

PRZYCZYNY:
– choroby w 1 r.ż. oraz opóźniający się rozwój ruchowy, podnoszenia głowy, siadania, chwytania, czworakowania, stania i chodzenia.

Działania profilaktyczne:

• stymulowanie dziecka mową w jego otoczeniu,
• motywowanie dziecka do zrozumienia intencji przekazu dorosłego,
• pobudzanie motywacją wewnętrzną do mówienia
( chęć powiedzenia czegoś ważnego ),
• uczulanie dorosłych na mowę własną będącą wzorem dla dziecka,
• zachęcanie dziecka do kontaktu wzrokowego i dialogu,
• zapewnienie dziecku kontaktu ze zdrowymi rówieśnikami;