GIMNASTYKA BUZI I JĘZYKA ….
CZYLI
ĆWICZENIA WSPOMAGAJĄCE ARTYKULACJĘ.

Warunkiem prawidłowej wymowy jest odpowiedni poziom sprawności narządów artykulacyjnych, głównie języka, warg, podniebienia i żuchwy. Narządy mowne należy więc usprawniać poprzez odpowiednią gimnastykę. Ćwiczenia należy wykonywać stopniowo, bez nadmiernego forsowania mięśni. Wskazane są ćwiczenia krótkie ok. 10-15 min., ale częste, prowadzone przed lustrem, tak aby dziecko mogło naśladować ruch osoby dorosłej ( rodzica lub terapeuty) . Wszystkie ćwiczenia należy wykonywać w formie zabawowej.

1.ĆWICZENIA WARG.

• przesadnie wyraźne wymawianie samogłosek u-i
( przy głosce ,, u „ usta ściągnięte do przodu , przy głosce ,,i „ kąciki ust cofnięte ) – zabawa w naśladowanie syreny strażackiej;
• przesadna artykulacja głosek: a- e-i-o-u-y, a-i-u, a-e-u-i, a-o- i , itp.
• wymawianie głosek a-o przy szeroko otwartych ustach;
• cmokanie: wargi ściągnięte ( dziecko udaje, że stara się rozłączyć sklejone wargi );
• utrzymywanie ołówka między nosem, a górną wargą –zabawa w wąsy.
• przesuwanie ściągniętych warg na prawo- na lewo;
• czesanie dolnymi zębami wargi górnej i odwrotnie;
• parskanie wargami – zabawa w motor;
• gwizdanie;
• przerzucanie powietrza z jednego policzka do drugiego
( zabawa w naśladowanie płukania ust wodą );
• nabieranie powietrza pod wargę dolną, potem górną ;
• dmuchanie na płomień świecy, na kulkę papieru itp.;
• wciąganie i nadymanie policzków (zabawa w grubaska i chudzielca);
• ssanie wargi dolnej, potem górnej;
• cofanie raz jednego , raz drugiego kącika ust;
• masowanie rozciągniętych, napiętych warg palcami- od środka na boki;
• granie palcami na wargach;
• gwałtowne rozwieranie zaciśniętych warg ( zabawa w pyszczek ryby);
• wyrywanie kartki papieru z zaciśniętych warg;
• mocne wymawianie sylab pa.. pa…-kartka trzymana przed ustami dziecka powinna odskakiwać;
• unoszenie wargi górnej przy zamkniętych zębach, podobnie opuszczanie wargi dolnej;
• nadymanie policzków i powolne wypuszczanie powietrza
( zabawa w dziurawy balonik );

2. ĆWICZENIA JĘZYKA .

Przy udziale języka powstają niemal wszystkie głoski (oprócz p, b, m, f, w ),
a niektóre ( np. s, sz, r ) wymagają szczególnie precyzyjnych jego ruchów.
Ćwiczenia rozpoczynamy od obszernych ruchów języka na zewnątrz jamy ustnej, z przechodzeniem do ruchów drobniejszych – wewnątrz:

• oblizywanie warg – usta szeroko otwarte ( wargi można posmarować miodem, kremem czekoladowym itp. );
• wysuwanie języka do przodu i cofanie w głąb jamy ustnej ( bez kontaktu z wargami);
• dotykanie językiem wargi górnej, dolnej;
• wahadełko – kierowanie języka w kąciki ust bez dotykania językiem warg i zębów ;
• klaskanie językiem – zabawa w konika;
• wysuwanie języka daleko na brodę ;
• oblizywanie dolnej wargi i brody ;
• oblizywanie górnej wargi;
• unoszenie języka w kierunku nosa;
• oblizywanie zębów – usta szeroko otwarte ( zewnętrzna i wewnętrzna strona , ruch okrężny);
• mlaskanie czubkiem i środkiem języka;
• wypychanie językiem policzków ( udawanie ssania cukierka );
• unoszenie czubka języka do zębów górnych i dolnych;
• unoszenie czubka języka do dziąseł ( z artykulacją głoski -l- );
• przeciskanie języka między zębami;
• wymawianie głoski [ t t t ] przez uderzanie końcem języka o podniebienie,
podobnie z głoską [d d d ], naśladowanie strzelania z karabinu;
• spłaszczanie i zwężanie języka;
• unoszenie języka do nosa i wywijanie go na brodę;
• wymawianie sylab la la la , lo lo lo , le le le , poruszanie jedynie językiem , a nie brodą –(usta szeroko otwarte);
• naciskanie językiem na podniebienie (usta otwarte), zwalnianie nacisku;
• układanie języka w rulonik;
Podczas ćwiczeń trzeba uważać , aby żuchwa była nieruchoma.

3. ĆWICZENIA PODNIEBIENIA MIĘKKIEGO.

• ziewanie – opuszczamy nisko dolną szczękę;
• kaszlenie z wysuniętym na zewnątrz językiem;
• płukanie gardła ciepłą wodą ( gulgotanie );
• chrapanie na wdechu i na wydechu;
• wymawianie głosek [ g] , [k] z samogłoskami , np. ga, go, ge…itp.;
• wymawianie sylab: ak, ka, ku, aka, oko, uku …itp.
• oddychanie wyłącznie przez usta lub wyłącznie przez nos;
• ssanie smoczka;
• głębokie oddychanie –wdech nosem , wydech ustami;
• przenoszenie skrawków papieru (lub popcornu) za pomocą słomki , rurki do napojów ( wciąganie powietrza );
• wciąganie policzków.

4. ĆWICZENIA ŻUCHWY.
• opuszczanie żuchwy i unoszenie ku górze;
• ruchy do przodu i do tyłu;
• wykonywanie ruchów poziomych, raz z rozchylonymi wargami , raz z zamkniętymi;
• opuszczanie szczęki dolnej z wyraźnym zaznaczeniem jak przy otwieraniu ust;
• ruchy żucia z równoczesnymi pełnymi ruchami warg i policzków
(szczęka wykonuje ruchy pionowe i poziome );
• ruch poziomy szczęki w prawo, powrót do pozycji środkowej ,wysunięcie szczęki do przodu , powrót do środkowej, ruch w lewo ,powrót do środkowej, ruch do tyłu , powrót do pozycji spoczynkowej;

5. ĆWICZENIA ODDECHOWE.

• wdech przez nos, wydech przez usta;
• unoszenie rąk przy wdechu, spokojne opuszczanie rąk przy wydechu;
• wykonanie wdechu i zdmuchnięcie świeczki (powoli, szybko) na wydechu;
• zdmuchiwanie świeczki z coraz to większej odległości;
• dmuchanie na wiatraczek;
• podrzucanie piórka dmuchając na nie od dołu;
• puszczanie baniek mydlanych przez słomkę;
• poruszanie wydmuchiwanym powietrzem piłeczek, samochodzików po stole;
• nadmuchiwanie balonów;
• gra na trąbce, organkach;
• gwizdanie w gwizdek;
• wykonanie wydechu, wymawianie głoski – s- raz ciszej , raz głośniej;
• wymawianie na wydechu samogłosek – początkowo pojedynczo, potem po 2-3 (dziecko wymawia jak najdłużej samogłoskę, dorosły w tym czasie liczy i zapisuje ,,rekordy’’.