Zrozumieć, co dziecko mówi rysunkiem.

         Dziecięce obrazki są kopalnią informacji ukazująca uczucia, a nawet charakter autora. Dziecko poprzez obrazek wyraża często to, czego nie potrafi wyrazić słowami. Dlatego powinniśmy bardzo uważnie przyglądać się  ich rysunkom. Rysunek rodziny jest jednym z podstawowych źródeł diagnozowania dziecka.

Analizę treści rysunku dokonuje się biorąc pod uwagę następujące kryteria:

1.Kto jest najważniejszy w rodzinie:

•   W interpretacji istotna jest kolejność rysowania postaci. Osoba rysowana jako pierwsza jest tą osobą, z którą dziecko pragnie się identyfikować, do której jest najbardziej przywiązane. Osoba rysowana w ostatniej kolejności jest tą, którą dziecko najmniej lubi, nie akceptuje taką , jaka jest.
• Relatywna wielkość rysowanych postaci ( wyraźne powiększenie lub zmniejszenie) postaci jest interpretowane jako wskaźnik znaczenia danej postaci dla dziecka. Wyraźnie większy jest ten członek rodziny, który jest podziwiany lub wywołuje lęk. Postać o mniejszym znaczeniu dla dziecka jest nieproporcjonalnie mniejsza lub całkowicie pominięta.
• Zdobienie postaci– osoby dla dziecka znaczące mogą być szczególnie zdobione, uwidocznione z wieloma szczegółami, znajdować się na środku arkusza.

 

2.Usytuowanie postaci względem siebie.

Dziecko najbliżej rysuję osobę, z którą czuje się najsilniej związane uczuciowo. Osoby nieakceptowane przez dziecko są na rysunku odsuwane. Izolowanie własnej postaci od reszty rodziny może przejawem występowania u dziecka tendencji do wycofywania się z kontaktów z rodzina. Połączenie postaci rękami świadczy o istnieniu silnej więzi emocjonalnej między nimi.Jeżeli osoby rysowane są bez rąk, to świadczy o nieporozumieniach między nimi. Pominięcie dłoni oznacza brak czułości, miłości, zrozumienia w rodzinie, odzwierciedla poczucie winy wynikające z ich używania. Oznaką nieporozumień są też przedmioty rozdzielające osoby z rodziny. Gdy między sobą , a ojcem dziecko umieszcza szafę lub drzewo oznacza to, że nie czuje się przy nim bezpiecznie ( np. tata jest zbyt stanowczy).

 

3.Kogo dziecko nie akceptuje.

•   Pominięcie jednego z członków rodziny wyraża stosunek emocjonalny do tej osoby. Osoby opuszczone przez dziecko w jego rysunku są dla niego źródłem lęku lub w ten sposób jest wyrażone odrzucenie lub izolowanie tej osoby. Osoby, które  wzbudzają w dziecku niepokój, niechęć czy inne przykre uczucie są rysowane z brzegu, w kącie lub z dala od innych postaci. Niektóre dzieci w ten sposób przedstawiają swoje rodzeństwo- jest to sygnał, że są zazdrosne o brata lub siostrę.

        Osoby, które w życiu dziecka nie odgrywają szczególnej roli są rysowane zazwyczaj jako ostatnie. Gdy maluch na końcu rysuje samego siebie, prawdopodobnie ma poczucie, że mało liczy się w rodzinie. Gdy w ogóle Ne umieszcza siebie na rysunku rodziny, jest to niepokojący sygnał, że dziecko może się czuć odrzucone emocjonalnie przez najbliższych i pozbawione ich miłości.

• Rysunek domu- jeżeli jest on duży, dominuje na rysunku, interpretowany jest jako wskaźnik odrzucenia dziecka przez rodzinę.

 

1. Sposób w jaki dziecko rysuje, wiele mówi o jego usposobieniu. Warto zwrócić uwagę na :
   1. Rozmiar i grubość kreski:
2.   Linie długie, rysowane z rozmachem i dużą siłą nacisku świadczą o energii, odwadze, pewności siebie, a nawet o gwałtowności malarza.
3.   Linie delikatne, rysowane niepewnie, postaci nieraz tak małe, że na kartce zostaje mnóstwo pustego miejsca- świadczą o nieśmiałości dziecka.
4.   Linie zamaszyste, chaotyczne, szybkie pociągnięcia kredki cechują dziecko nadpobudliwe.
5.   Linie przerywane są przejawem większych lub mniejszych zahamowań, którym towarzyszy niezdecydowanie.
   1. Kształt linii- linia zakrzywiona jest bardziej łagodna i czuła, kąt oznacza siłę i twardość. Harmonijny rysunek składa się z Krzywin i kątów:
6.   Zbyt wiele miękkości i okrągłości charakteryzuje dziecko bierne, zbyt słabe, żeby się bronić.
7.   Zbyt dużo kropek i kątów świadczy o energii , silnej woli, zarazem jednak o agresywnym usposobieniu.
8.   Linie cieniowane, prążkowania i czarne plamy są oznaką silnie odczuwanego lęku.
9.   Ślady uporczywego wycierania gumką i skreślenia cechują brak ufności we własne siły i własnej osoby.

Zdarza się, że w całym delikatnym rysunku jedna postać jest namalowana specjalnie mocno- świadczy to o tym, że dziecko wiąże z tą osobą silne emocje ( może to być miłość, podziw lub odwrotnie- gniew lub agresja).

1. Poszczególne części kartki mają swoje symboliczne znaczenie.

Kartkę można umownie podzielić na cztery obszary: górę (duch), dół (materia), stronę lewą (matka), stronę prawą (ojciec).

•   Rysunek umieszczony po lewej stronie ukazuje dziecko ,,uczepione maminej spódnicy”, które szuka ciepła i poczucia bezpieczeństwa.
•   Rysunek umieszczony po prawej stronie kartki oznacza relacje z ojcem i z innymi osobami- przyszłość.
•   Góra kartki to duch- to świat marzeń, wyobraźni i duchowości.
•   Dolna część kartki mówi chodzić po ziemi- mówi o potrzebie fizycznego bezpieczeństwa.
• Kolory mają znaczenie psychologiczne, każdy kolor ma pewną wartość emocjonalną:
•   Czerwień- to kolor dynamiczny, wyraża potęgę pragnień, jest też oznaką agresywności, a niekiedy gniewu. Obfitość czerwieni może oznaczać pobudzenie i oznakę ruchu.
•   Niebieski – wyraża wrażliwość, zamknięcie się w sobie.
•   Fiolet – wyraża połączenie przeciwieństw i pragnienie czegoś innego. Jeżeli odcień fioletu pojawia się zbyt często- oznacza niepokój, lęk.
•   Żółć- to synonim światła, radości i optymizmu, to spontaniczność i otwartość.
•   Zieleń- oznacza wolę działania, wytrwałość, upór i stanowczość.
•   Pomarańcz- wyraża radość, wesołość i dynamizm.
•   Brąz- oznacza fizyczne dążenie do bezpieczeństwa. Jeżeli dziecko rysuje osobę na brązowo, to wyraża w ten sposób brak bezpieczeństwa ze strony tej osoby.
•   Róż- oznacza spokój, równowagę i harmonię.
•   Czerń- negacja koloru. Zawiera w sobie smutek, niekiedy rozpacz, gdy używa się go w nadmiarze. Drobne czarne plamki oznaczają lęk.
•   Szarość – jest neutralna. Jeżeli dziecko używa często szarego koloru, można sądzić, że ma trudności w wyrażaniu uczuć i przechodzeniu do czynów.

4.Znaki zapisane na twarzy- jeżeli na rysunku wszyscy się uśmiechają, a przy tym nikt nie został pominięty , świadczy to o tym , że dziecko dobrze się czuje w swojej rodzinie i postrzega ją jako szczęśliwą. Gdy postacie są smutne, złe lub mają srogie miny- wskazuje to na przykre emocje związane z sytuacją w domu, np. dziecko przeżywa ciągłe kłótnie  między rodzicami. Osoby odwróconej tyłem lub pozbawionej twarzy dziecko nie akceptuje.

 Opracowano pięć pytań, które dostarczają bardzo bogatych informacji- po każdej odpowiedzi dziecka pada kolejne pytanie : Dlaczego?

•   Kto jest najmilszy z całej rodziny? (dlaczego?)
•   Kto jest najmniej miły? (dlaczego?)
•   Kto jest najszczęśliwszy? (dlaczego?)
•   Kto jest najbardziej nieszczęśliwy? (dlaczego?)
•   Kogo wolisz z całej rodziny? (dlaczego?)

 

Jak interpretować rysunek dziecka?

Interpretacji rysunku dokonuje się w trzech płaszczyznach:

• poziom graficzny ( obejmuje rozległość, siłę, wielkość i rozmieszczenie),
• wzajemne stosunki między osobami,
• treść rysunku (subiektywna wizja swojej rodziny).

Sposób rysowania – cechy graficzne:

Silne, mocne, gwałtowne linie- ekstrawertyzm, pewność siebie, nadpobudliwość ruchowa.

Słabe, drżące ledwo widoczne, niewyraźne linie- introwertyzm, poczucie niepewności, nieśmiałość, lęk, zahamowanie.

Zarysowanie wcześniej stworzonego rysunku- poczucie niskiej wartości, brak pewności siebie, tendencje depresyjne.

Niski poziom staranności- silne napięcie psychiczne.

Wysoki poziom staranności- dobre przystosowanie, wielostronny rozwój.

 

Powtarzające się znaki emocjonalne:

Ziemia, silnie zaznaczone podłoże- potrzeba oparcia, poczucie zagrożenia.

Dom nieproporcjonalnie duży- konflikt  rodzinie, brak poczucia bezpieczeństwa w domu rodzinnym.

Wiatr- niepokój , potrzeba stałości otoczenia.

Nawracające elementy, często geometryczne- stany lękowe.

 

Usytuowanie elementu najistotniejszego w wykonywanej pracy.

( cechy te dotyczę przede wszystkim postaci ludzkiej)

Centralne- spokój wewnętrzny, poczucie bezpieczeństwa.

Górne, powyżej środka- tendencje ucieczkowe, izolacyjne.

Dolne, poniżej środka- tendencje depresyjne, poczucie zagrożenia.

 

Postać ludzka:

Bardzo mała- introwertyzm, nieprzystosowanie społeczne.

Bardzo duża- ekspansywność, nadmierna aspiracja.

Zaczernianie pustych pól- niepokój;  twarzy: poważnie zaburzony, negatywny wizerunek siebie;  rąk: przejaw agresji.

Brak dłoni- zakłopotanie, poczucie nieprzystosowania.

Brak rąk- poczucie winy z powodu odczuwanej wrogości lub seksualności, nieprzystosowanie, bezradność; założone na piersiach- wrogość, podejrzliwość; trzymane za plecami- niechęć do kontaktów interpersonalnych; zwieszone ramiona- brak przystosowania.

Wyszczerzone zęby- agresywność słowna, niedojrzałość.

Bliskie osoby ( rodzina) stojące daleko od siebie, niedotykające się – konflikt rodzinny, osłabione więzi rodzinne.