Jak twierdził Stanisław Popek „ plastyka jest formą wyrażania pragnień, nadziei, zwątpień, radości i smutków oraz najbardziej fantastycznych marzeń”. Czy nie doceniając jej pozycji w programie nauczania, nie przyczyniamy się przypadkiem do pozbawiania naszych dzieci bardzo ważnego środka wyrazu?

Polscy pedagodzy Bonar i Szmidt zajmujący się twórczością w nauczaniu zintegrowanym, mówią o trzech sferach, które dziecko powinno rozwijać.

• poznawczej, której główne cele to:

– stymulowanie i rozwijanie wrażliwości wzrokowej, dotykowej i słuchowej,
– rozwijanie spostrzegawczości i kształtowania umiejętności świadomej obserwacji zjawisk i ludzi,
– rozwijanie umiejętności odkrywania, formułowania problemów,
– rozwijanie umiejętności koncentracji uwagi,
– stymulowanie wyobraźni,
– kształtowanie podstawowych operacji umysłowych czyli syntezy, analizy, uogólnienia,
– pogłębianie wiedzy o zjawiskach, osobach i przedmiotach.

• emocjonalno-motywacyjnej, której cele to:

– budzenie i rozwijanie ciekawości poznawczej,
– pomoc w szerzeniu samowiedzy i dokonywaniu samooceny,
– pobudzanie otwartości na cudze uczucia i opinie,
– kształtowanie empatycznego działania w grupie, zachowań prospołecznych,
– kształtowanie umiejętności współpracy w grupie zadaniowej,
– rozwijanie poczucia odpowiedzialności,
– minimalizowanie postaw agresywnych oraz odreagowanie napięć.

• działaniowej, mającej za zadanie:

– zachęcanie do podejmowania inicjatywy,
– rozwijanie samodzielności oraz wytrwałości,
– pobudzanie i rozwijanie ekspresyjnego wyrażania myśli poprzez wybrane formy,
– rozwijanie zdolności manipulacyjnych,
– stymulowanie  umiejętności łączenia sprawności emocjonalnych, umysłowych z
praktycznymi

Zajęcia plastyczne uchodzące często jedynie za zwykłą zabawę mogą pomóc realizować wiele zadań mieszczących się w tych trzech obszarach.

Ewa Grzesik wyróżnia następujące pozytywne aspekty działań plastycznych podejmowanych przez dzieci:

1. usprawnianie manualne,
2. rozwijanie koordynacji wzrokowo – ruchowej,
3. wydłużanie okresu koncentracji uwagi,
4. wyrównywanie braków i ograniczeń psychofizycznych,
5. rozwój osobowości,
6. wzrost własnej kreatywności,
7. leczenie oraz zapobieganie pogłębianiu się istniejących stanów chorobowych,
8. obniżenie napięć nerwowych, uspokojenie i wyciszenie,
9. łatwiejsze zrozumienie problemów życia codziennego,
10. pełniejsze i swobodniejsze wypowiedzi,
11. pobudzanie i rozwój wyobraźni,
12. uświadomienie sobie własnych przekonań i uczuć oraz lepsze poznanie siebie,
13. uwolnienie od przykrych wspomnień i niepokojów,
14. uwolnienie i odreagowanie nagromadzonych emocji,
15. aktywowanie sfery komunikacji niewerbalnej,
16. rozwijanie własnych działań twórczych,
17. pozawerbalne porozumiewanie się,
18. uzewnętrznienie świata własnych przeżyć i odczuć,
19. zaspokojenie potrzeb: akceptacji, bezpieczeństwa, współuczestnictwa, bycia rozumianym i docenianym,
20. pobudzenie sensoryczne – wielozmysłowe postrzegania świata,
21. zmiana optyki widzenia swoich problemów,
22. akceptacja siebie i innych,
23. wzmocnienie poczucia sprawstwa i bezpieczeństwa,
24. zwiększenie poziomu samowiedzy i akceptacji siebie,
25. kreowanie przestrzeni, poznawanie dystansu i granic,
26. tworzenie pozytywnych nawyków i reakcji.

Istnieje więc sporo argumentów przemawiających za obecnością zajęć plastycznych w zabawach z dzieckiem.

Literatura:

• Szmidt K. J., Bonar J., Program edukacyjny, Żywioły. Lekcje twórczości w nauczaniu zintegrowanym, WSiP, 1998.
• Grzesik, Wpływ działalności plastycznej na rozwój psychofizyczny dzieci
• Niklewicz, Miejsce i rola twórczości plastycznej w procesie nauczania – uczenia się w owoczesnym systemie kształcenia