Wady wymowy i ich przyczyny

Wady wymowy określane są jako dyslalia. Termin ten wywodzi się z greckiego słowa dys czyli zaburzenia i lalia czyli mowa.

Pod pojęciem dyslalia kryją się różnego rodzaju zaburzenia i wady artykulacyjne spowodowane różnymi czynnikami.

Według I. Styczek (1983) dyslalia to opóźnienie w przyswajaniu języka, na skutek opóźnionego wykształcenia się funkcji pewnych struktur mózgowych.

Natomiast G. Demelowa (1979) uważa, że dyslalia to nieprawidłowość w realizacji jednej głoski, kilku głosek, a nawet wszystkich lub niemal wszystkich od razu, tzw. bełkot.

Zatem można stwierdzić, że dyslalia dotyczy zaburzeń dźwiękowej strony języka objawiającej się jako zniekształcanie głosek, zastępowanie głosek, opuszczanie głosek.

W literaturze logopedycznej pojawiają się różne podziały dyslalii, z jednej strony ze względu na przyczyny mające swoje podłoże w budowie i/lub funkcjonowaniu narządów mowy, a z drugiej strony ze względu na objawy wynikające z nieprawidłowej artykulacji głosek.

Wady wymowy lub inaczej zaburzenia artykulacji zostały uporządkowane i sklasyfikowane.

Klasyfikacji wad wymowy jest dużo i są mniej lub bardziej rozpowszechnione; wywodzą się z różnych dyscyplin naukowych w związku z czym reprezentują nieco odmienne podejścia, różnią się stopniem dokładności, stosowaną terminologią oraz rodzajem użyteczności dla teorii i praktyki. Najogólniej można stwierdzić, że istnieją trzy zasadnicze typy klasyfikacji wad wymowy, a mianowicie przyczynowe, ilościowe i jakościowe.

Zdaniem H. Spionek (1985) przyczynami dyslalii mogą być:

1. Zmiany anatomiczne układu artykulacyjnego wyrażające się nieprawidłową budową języka, nieprawidłową budową podniebienia, zniekształceniem zgryzu, anomaliami zębowymi, przerostem trzeciego migdałka, polipami, skrzywieniem przegrody nosowej, przerostem śluzówki nosa.

2. Nieprawidłowe funkcjonowanie narządów mowy czyli niska sprawność języka oraz warg, trudności koordynacji pracy wiązadeł głosowych z artykulacją nasady, zakłócona praca mięśni napinających i przywodzących wiązadła głosowe, nieprawidłowa praca zwierającego pierścienia gardłowego, brak pionizacji języka.

3. Nieprawidłowa budowa i funkcjonowanie narządu słuchu związane z zaburzeniami analizy i syntezy słuchowej, wybiórczym upośledzeniem słuchu, obniżoną słyszalnością oraz zaburzenie słuchu fonematycznego.

4. Warunki niesprzyjające uczeniu się mowy takie jak nieprawidłowe wzorce wymowy, nieprawidłowa atmosfera, styl wychowania i postawy rodziców, a także brak stymulacji rozwoju mowy.

5. Nieprawidłowe funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego.

6. Uwarunkowania psychiczne związane z brakiem zainteresowania mową innych, od-czuwaniem własnych wypowiedzi jako czegoś trudnego, męczącego .

7. Opóźniony rozwój psychomotoryczny.