KOMPETENCJE DZIECKA PIĘCIOLETNIEGO

1. OBSZAR AKTYWNOŚCI SPOŁECZNO- MORALNEJ
2. Zna zasady życia w rodzinie:
   – poprawnie nazywa członków rodziny
   – wie, na czym polega praca zawodowa rodziców, nazywa wykonywane zawody
   – aktywnie uczestniczy w życiu rodziny, wykonuje drobne prace domowe.
   2. Dzieli się z rodzicami wrażeniami z życia przedszkola:
   – przekazuje nauczycielce i rodzicom przekazane informacje.
   3. Odpowiedzialnie wykonuje powierzone mu zadania:
   – wykonuje czynności samoobsługowe,
   – wykonuje czynności na rzecz grupy np. dyżury
   – zgodnie współdziała z innymi.
   4. Zna świat wartości moralnych:
   – zna ustalone zasady dotyczące zgodnego współżycia z innymi i przestrzega ich.
   5. Toleruje odmienność w wyglądzie i zachowaniu innych ludzi. Jest życzliwy i serdeczny wobec innych ludzi, bez względu na ich wygląd czy zachowanie. Oczekuje tolerancji ze strony innych.
   6. Docenia prawdę jako wartość moralną:
   – jest świadom negatywnych skutków kłamstwa
   – dostrzega walory prawdy.
   7. Wie czym jest dobro:
   – jest koleżeński, uprzejmy wobec innych
   – zna swoje prawa i obowiązki w grupie i przedszkolu
   – wykorzystuje codzienne sytuacje do dokonywania samooceny i oceny zachowań innych
   – neguje zachowania agresywne- potrafi opanować swoje negatywne emocje i agresywne
   zachowania
   – uczy się mówić innym miłe rzeczy oraz wyrażać swoją dezaprobatę wobec złych zachowań.
   Ocenia postępowanie a nie osobę!
   8. Dostrzega piękno w otaczającym go świecie:
   – wie, że każdy człowiek jest indywidualnością i odbiera świat na swój własny sposób.
   9. Jest świadom swej przynależności narodowej:
   – rozumie pojęcia: Polska, Polak, język polski, ojczyzna
   – poznaje mapę. Potrafi wskazać na mapie stolicę Polski- zna jej nazwę
   – zna słowa I zwrotki hymnu narodowego- odczuwa powagę hymnu
   – rozwija zainteresowania geograficzne, historyczne i społeczne
   – zna herb swojego miasta i poznaje jego historię.
   10. Przestrzega reguł zgodnego współżycia w grupie:
   – zgodnie współdziała z innymi w czasie wspólnych zabaw i zajęć
   – rozwiązuje zaistniałe konflikty zgodnie z ustalonymi normami postępowania
   – szanuje własność i wytwory pracy kolegów
   – rozumie uczucie innych, szanuje je
   – respektuje polecenia nauczycielki i umowy w grupie.
3. Czuje się współgospodarzem sali:
   – porządkuje zabawki na pólkach w kącikach
   – dba o porządek w swojej półce indywidualnej
   – włącza się do pracy w przygotowaniu zajęć: gromadzi i przygotowuje różnego rodzaju
   materiały, rozkłada przybory i pomoce
   – sumiennie wykonuje obowiązki dyżurnego.
   12. Zna swoje najbliższe otoczenie: ulicę przy której mieszka, przedszkole, miasto:
   – zna nazwę ulicy i nr domu w którym mieszka
   – dostrzega i szanuje pracę wszystkich pracowników przedszkola
   – wie na czym polega praca niektórych punktów usługowych, rozumie ich społeczną
   użyteczność
   – uczestniczy w wycieczkach do obiektów usługowych
   – interesuje się specyfiką swojego miasta. Wie, że Szczecin jest miastem portowym i ma bogate
   tradycje morskie.
   13. Wskazuje najważniejsze zabytki i dobra swojej miejscowości.
   14. Interesuje się życiem ludzi w innych krajach, wie, że posługują się innymi językami, maja inne zwyczaje, tradycje, akceptuje ich odmienność.
   15. Wie, że istnieje wszechświat, że globus jest modelem Ziemi, wskazuje na nim lądy i wody.
   Rozumie potrzebę chronienia środowiska naturalnego przed zanieczyszczeniami.
4. OBSZAR AKTYWNOŚCI ZDROWOTNO- RUCHOWEJ
   EDUKACJA RUCHOWA:
5. Rozwija swoją sprawność ruchową:
   – aktywnie uczestniczy w grach i zabawach ruchowych, samorzutnych lub organizowanych w formie indywidualnej lub grupowej
   2. Szybko reaguje na sygnały umowne, podporządkowuje się przepisom i regułom.
   Zna różne formy ustawień. Orientuje się w otoczeniu podczas spacerów i wycieczek.
   3. Wykonuje chód równoważny połączony z dodatkowym ruchem.
   4. Swobodnie czworakuje. Naśladuje sposoby poruszania się różnych zwierząt.
   5. Ma orientację podczas biegu. Ściga się.
   6. Prawidłowo wykonuje zwis, półzwis, chwyt jedną ręką.
   7. Dokładnie celuje. Używa różnych przyborów do chwytania.
   8. Płynnie wykonuje podskoki. Próbuje skakać w dal wzwyż rozbiegu.
   9. Ma ukształtowaną prawidłowo koordynację ruchową.
   10. Systematycznie uczestniczy w ćwiczeniach i zajęciach ruchowych.

EDUKACJA ZDROWOTNA

1. Zna zasady warunkujące bezpieczeństwo na terenie przedszkola:
   – nie oddala się z określonych pomieszczeń i miejsca zabawy
   – bezpiecznie korzysta z zabawek i sprzętu ogrodowego
   – przestrzega zakazu włączania i dotykania urządzeń elektrycznych.
   2. Posługuje nieumiarkowanym głosem- unika hałasu.
   3. Dba o czystość osobistą.
   4. Prawidłowo korzysta ze wszystkich przyborów do mycia.
   5. Kulturalnie spożywa posiłek, zachowuje ciszę i czystość wokół siebie. Prawidłowo posługuje się sztućcami. Używa serwetki.
   Samodzielnie nakłada na talerz kanapki, owoce, nakrywa do stołu.
   6. Potrafi samodzielnie ubierać się i rozbierać, zapinać guziki, sznurować buty, podejmuje
   próby wiązania sznurowadeł. Ubiera się stosownie do pogody i temperatury.
   7. Wie, że w trudnych sytuacjach należy zwrócić się o pomoc do nauczycielki.
   8. Stosuje zasady profilaktyki zdrowotnej.

III. OBSZAR AKTYWNOŚCI UMYSŁOWEJ

EDUKACJA PRZYRODNICZA

1. Zna wybrane zwierzęta hodowane w domu i gospodarstwie domowym.
   2. Wie jak zachowują się niektóre przedmioty w wodzie- zanurzenie, poznaje ich zachowania.
   3. Rozróżnia i nazywa wybrane warzywa i owoce krajowe i cytrusowe.
   4. Dostrzega różnice w wyglądzie drzew iglastych i liściastych, potrafi wymienić i rozpoznać te najbardziej znane: klon, kasztanowiec, dąb, jarzębina, jabłoń, świerk, sosna, itp – dopasować owoce lub nasiona. Dostrzega różnice między krzewem a drzewem.
   5. Określa pogodę i zjawiska atmosferyczne charakterystyczne dla poszczególnych pór roku. Potrafi zapisać je za pomocą symboli. Prowadzi tygodniowy kalendarz pogody.
   6. Wyodrębnia i nazywa części ciała człowieka. Dostrzega różnice między płcią.
   7. Poznaje zwierzęta żyjące w naturalnym środowisku (las, łąka, staw, ocean)- potrafi je nazwać i opisać, podać charakterystyczne cechy tj. wygląd, środowisko życia, sposób odżywiania, zamieszkanie itp.
   8. Przestrzega zasad- nie niszczenia przyrody, dba o środowisko.
   9. Nazywa części roślin: korzeń, łodyga, liście, kwiaty, owoce, nasiona- obserwuje wzrost roślin ( zakłada małą hodowlę).
   10. Zna wybrane środowiska przyrodnicze i charakterystyczne dla nich rośliny.
   11. Zna przyczyny zanieczyszczeń: powietrza, wody i gleby.

MOWA I KULTURA JĘZYKA

1. Wypowiada się w sposób poprawny pod względem artykulacyjnym i gramatycznym:
   – świadomie gospodaruje oddechem
   – panuje nad swoim głosem
   – rozpoznaje, nazywa i odtwarza dźwięki z otoczenia
   – wykonuje ćwiczenia artykulacyjne na wszystkich głoskach
   – wyodrębnia głoski w wyrazie ( w nagłosie)
   – właściwie stosuje formy fleksyjne odmieniających się części mowy
   – z uwagą słucha utworów literackich czytanych i nagrań, dostrzega akcję utworu i umie ją opowiedzieć
   2. Posługuje się bogatym zasobem słownictwa,:
   – orientuje się w środowisku społeczno- przyrodniczym, nazywa przedmioty, rzeczy itp.
   – określa cechy, właściwości i stany, czynności rzecz i postaci, wyszukuje cechy przeciwstawne
   – wyodrębnia cechy charakterystyczne postaci
   – opowiada obrazki z uwzględnieniem drugiego i trzeciego plany
   – organizuje zabawy tematyczne w teatr.
   3. Uważnie słucha i reaguje na polecenia:
   – wykonuje złożone polecenia i prośby
   – odtwarza indywidualnie treści wiersza lub fragmenty bajek
   – udziela pełnych wypowiedzi na temat wysłuchanego tekstu
   – wykonuje zadania zgodnie z instrukcją słowną
   – rozumie i właściwie interpretuje treści przekazywane w sposób werbalny i niewerbalny.
   4. Potrafi prowadzić rozmowę w formie wymiany informacji, zadawania pytań i odpowiadania na pytanie zadane pełnym zdaniem:
   – wyraża własne zdanie na dany temat, podaje propozycje rozwiązań problemu
   – wypowiada własne myśli w kontaktach indywidualnych i grupowych
   – udziela odpowiedzi na zadane pytania. Właściwie kojarzy – rozwiązuje zagadki słowne.
   5. Przestrzega kultury słuchania i mówienia:
   – stosuje formy grzecznościowe
   – uważnie słucha partnera, nie przeszkadza w czasie wypowiedzi, nie przerywa mówiącemu.

PRZYGOTOWANIE DO CZYTANIA I PISANIA

1. Przygotowuje się do czytania:
   – dokonuje analizy i syntezy słuchowej prostych wyrazów (dzieli na sylaby, wyodrębnia głoski w nagłosie):
   – dobiera obrazki, których nazwa zaczyna się na tą samą głoskę
   – rozpoznawanie i nazywanie różnych odgłosów, głosów i dźwięków
   – składa obrazki 6-10 części.
   – korzysta z różnorodnych gier, układanek i puzzli.
   – wyszukuje różnice i podobieństwa między obrazkami
   – zna pojęcia określające kierunek, orientuje się w przestrzeni, wskazuje: góra-dół, strona prawa- lewa, na,
   pod, obok, za itp
   – próbuje globalnie czytać w połączeniu z obrazkiem lub konkretem
   – właściwie układa książkę do czytania.
   2. Przygotowuje się do pisania:
   – koloruje, wykleja i wydziera w konturach
   – odpowiednio układa kartkę, rozumie pojęcia związane z przestrzenią,
   – poprawnie trzyma przybory do rysowania pisania i malowania, wycinania itp.
   – obrysowuje szablony na dużej i małej kartce
   – odwzorowuje proste wzory na dużej i małej kartce w układzie pionowym i poziomym, od strony lewej do
   prawej i z góry na dół
   – potrafi skoordynować ruch ręki i oka.

MYŚLENIE

1. Wykonuje operacje myślowe, porównuje, wnioskuje, uogólnia i definiuje:
   – dokonuje analizy i syntezy wzrokowej ze wzorem i bez wzoru
   – dokonuje analizy i syntezy słuchowej prostych wyrazów, dostrzega różnice w brzmieniu wyrazów
   – kojarzy wybrane informacje o przedmiotach na podstawie posiadanej już wiedzy
   dokonuje porównań; wyodrębnia różnorodne i jednakowe cechy przedmiotów, różnice na podobnych do
   siebie obrazkach
   – analizuje treści utworów literackich, przebiegu wydarzeń, wyodrębnia głównych bohaterów, przewiduje
   zakończenie itp. Kojarzy poszczególne fakty w całość
   – wiąże ze sobą przyczyny i skutki: porządkuje chronologicznie tok akcji, układa trzyczęściowe historyjki obrazkowe,
   – dostrzega wzajemne relacje związku nadrzędności i podrzędności
   – tworzy uogólnienia, pojęcia, np. nadaje tytuł bajce.

EDUKACJA MATEMATYCZNA

1. Orientuje się w przestrzeni i schemacie własnego ciała:
   – nazywa części ciała, posługuje się określeniami kierunków: góra, dół, przód, tył, prawa, lewa
   – określa położenie przedmiotów względem siebie i innej osoby
   – ilustruje za pomocą ruchu treść wiersz, opowiadanie, piosenkę
   2. Kontynuuje rytm i ma świadomość rytmicznej organizacji czasu:
   – wysłuchuje rytmu bicia własnego serca
   – układa w rzędzie mozaikę geometryczną wg podanej instrukcji
   – opowiada o tym co widział w parku, na spacerze itp.
   – słuch podanego rytmu i kontynuuje go, układa go za pomocą klocków ( zapisuje za pomocą znaków graficznych, samodzielnie odtwarza zapis tego rytmu)
   – układa z klocków kalendarz z zaznaczeniem rytmu dnia i noc oraz regularności pór roku.
   3. Przewiduje skutek, ma świadomość następstwa czasu:
   – potrafi przewidzieć skutek
   – sam decyduje w co chce się bawić i ustala przebieg zabawy
   – relacjonuje swoje przeżycia, przewiduje zdarzenia
   – układa historyjkę- ustala kolejność, opowiada przebieg zdarzeń
   4. Liczy obiekty:
   – ustala kierunek liczenia (od początku do końca i od końca do początku)
   – ustala liczebność zbioru
   – liczy razem różne przedmioty znajdujące się na jednym terytorium
   – liczy głośno np. swoje kroki, uderzenia w bębenek itp.
   – zastępuje liczone obiekty palcami, patyczkami guzikami itp.
   – wymienia pieniądze na przedmioty wg ustalonej zasady
   5. Dodaje i odejmuje rozdaje i rozdziela po kilka:
   – liczy, ustala ile ma klocków, dosuwa kilka (dosuwa, dodaje), liczy wszystkie razem
   – ustala ile ma konkretów, odkłada kilka (odsuwa, odejmuje zabiera), liczy ile zostało.
   6. Klasyfikuje:
   – nazywa i grupuje obiekty wg podanych cech ( jednej lub więcej cech)
   7. Uświadamia sobie stałość elementów w zbiorze. Przybliża sobie aspekt kardynalny liczby:
   – ustala zasady wymiany
   – liczy elementy w zbiorze
   – wprowadza zmiany w układzie elementów: rozsuwa, skupia, wkłada, zasłania, liczy ponownie.
   8. Przybliża sobie porządkowy aspekt liczby ( układa po kolei, porządkuje , numeruje):
   – układa w szeregu od najmniejszego do największego i odwrotnie
   – wykonuje czynności wg ustalonej kolejności
   – liczy głośno ustawione w szeregu obiekty
   – ustala kolejność obiektów ponumerowanej serii.
   9. Mierzy i uświadamia sobie stałość długości:
   – porównuje i wskazuje co jest od niego niższe, wyższe
   – mierzy długość przedmiotu krokami lub stopami (stopa za stopą).
   10. Zna figury geometryczne:
   – wyodrębnia kształty i nazywa – koło, trójkąt, kwadrat, prostokąt, rysuje kształt w powietrzu
   – układa płaskie klocki mozaiki
   – układa z klocków budowle przestrzenne ( bramy, mosty i zamki itp.).
   11. Jest zdolny do wysiłku intelektualnego i kształtuje odporność emocjonalną poprzez gry.

EDUKACJA TECHNICZNA

1. Zna urządzenia i narzędzia ułatwiające ludziom życie człowiekowi:
   – poznaje zasady działania i sposoby wykorzystywania urządzeń mechanicznych i elektrycznych
   w gospodarstwie domowym
   – zna i wie do czego są wykorzystywane podstawowe środki łączności i przekazu informacji
   ( poczta, radio, telefon, TV)
   – poznaje różne źródła energii ( wiatr, woda, słońce).
   2. Zna środki lokomocji i transportu.
   3. Zna różne zawody ich charakter i znaczenie.
   4. Bierze udział zabawach konstrukcyjnych i manipulacyjnych.
   5. Zna zasady ruchu drogowego dla pieszych i znaczenie wybranych znaków drogowych.
2. OBSZAR AKTYWNOŚCI KULTURALNO- ARTYSTYCZNEJ

EDUKACJA PLASTYCZNA- OBCOWANIE ZE SZTUKĄ
1. Dostrzega i nazywa różnice wizualne tj. kolory i ich odcienie, faktura i struktura materiału.
2. Dostrzega i nazywa różnice dźwiękowe, określa ich pochodzenie, nastrój
natężenie, potrafi je naśladować i odtwarzać.
3. Dostrzega i nazywa różnice dotykowe, zapachowe i smakowe za pomocą zmysłów dotyku, węchu i smaku.
4. Dba o estetykę własną i otoczenia:
– porządkuje zabawki, pomoce i przybory w kącikach tematycznych w sposób przemyślany
– zwraca uwagę na elementy dekoracyjne w otoczeniu- ustawia wazoniki, serwetki na stolikach
5. Wykorzystuje i udostępnia swoje prace do dekoracji sali lub przedszkola:
– wykorzystuj swoje prace do dekoracji pomieszczeń przedszkolnych
– odczuwa radość i dumę z dobrze wykonanej pracy i dobrze wypełnionego zadania.
6. Potrafi dostrzec piękno krajobrazu i otoczenia przyrodniczego, dostrzega zmiany, utrwala je w pracach plastycznych, naśladuje ruchem i za pomocą dźwięku. Zwraca uwagę na dzieło
człowieka- różnorodność budowli architektonicznych w najbliższym otoczeniu.
7. Dba o swój estetyczny wygląd.
8. Zna tradycje, zwyczaje i sztukę ludową:
– zna zwyczaje i tradycje świąteczne panujące w rodzinie, uczestniczy w ich obchodach
– wykonuje proste ozdoby i upominki świąteczne dla najbliższych
– wykonuje okazjonalne prace plastyczne
– śpiewa kolędy, pastorałki, piosenki związane z tematyką świąt, wydarzeń regionalnych i
państwowych np. Dni Morza, Dzień Matki, itp.
9. Aktywnie uczestniczy w uroczystościach i wydarzeniach przedszkolnych i lokalnych.
10. Poznaje sztukę ludową własnego i innych regionów Polski:
– zna wybrane legendy, podania i przysłowia
– gromadzi materiały i eksponaty, organizuje kąciki tematyczne związane z regionem i krajem
– zna zwyczaje i obrzędy ludowe np. Andrzejki, witanie Nowego Roku, „prima aprilis”, itp.)

DZIAŁALNOŚĆ PLASTYCZNA.

1. Wyraża swój stosunek do dzieł malarskich, potrafi kulturalnie zachować się w muzeach,
   wystawach. Rozumie pojęcie portret, pejzaż. Interesuje się dziełami plastycznymi znanych
   twórców- ogląda albumy, reprodukcje itp.
   2. Przedstawia obserwacje najbliższego otoczenia w formie plastycznej. Wyrażanie swoich wrażeń i przeżyć, przedstawianie akcji, ludzi, roślin i zwierząt w dowolnej formie.
   3. Wykonuje proste prace plastyczne na temat dowolny i określony.
   4. Zwraca uwagę na rozplanowanie elementów obrazu na całej kartce, malowanie z tłem.
   5. Rysuje i maluje na różnych fakturach , formatach i powierzchniach ( farba klejowa, szkło, płótno, deska, kamień itp. ).
   6. Rysuje świecą, maluje rozwodnioną farbą, suchym pędzlem, patykiem, kawałkiem gąbki,
   miesza kolory, nazywa pochodne i odcienie, określa stopień ich nasycenia.
   7. Tworzy ornamenty. Stempluje. Tworzy układy i kompozycje:, w kole, w kwadracie.
   8. Wydziera z różnorodnego papieru i wykleja zaplanowane części obrazka.
   9. Wycina nożyczkami po linii prostej kolistej i łamanej. Bezpiecznie posługuje się nożyczkami.
   10. Wykonuje wycinanki płaskie i przestrzenne z papieru- orgiami, sklejanie rurek.
   11. Tworzy obrazy metodą collage.
   12. Układa kompozycje i ornamenty z różnych materiałów płaskich, elementów dekoracyjnych z materiałów przyrodniczych (np. suszonych).
   13. Odrysowuje proste szablony, rysuje po śladzie lub w powietrzu linie proste, faliste i łamane.
   14. Lepi z gliny, plasteliny i masy papierowej rzeźby pełne i płaskorzeźby, łączy z innym materiałami. Lepi z piasku i śniegu, toczy kule.
   15. Konstruuje z różnego rodzaju klocków i elementów do montowania. Zna różne sposoby łączenia.
   16. Podejmuje prace zespołowe.
   17. Uczestniczy w przygotowywaniu materiałów, przyborów i narzędzi do pracy, porządkowaniu swojego miejsca. Oszczędnie gospodaruje materiałem. Planuje swoją pracę.

EDUKACJA MUZYCZNA

1. Spostrzega i określa różne zjawiska akustyczne, rozpoznaje głosy ludzi, zwierząt, ptaków i pojazdów
   2. Słucha i określa kierunek z którego dochodzi dźwięk, jego odległość i dynamikę.
   3. Słuch utworów muzycznych w wykonaniu bezpośrednim lub nagrań. Bierze udział w koncertach muzycznych. Potrafi właściwie się na nich zachować.
   4. Słucha piosenek śpiewanych przez nauczycielkę lub odtwarzanych z nagrań.
   5. Poznaje i wykonuje piosenki (2-3 w miesiącu) dziecięce i ludowe.
   6. Śpiewa zbiorowo i indywidualnie.
   7. Rozróżnia tempo i dynamikę w muzyce, dźwięki o skrajnych rejestrach.
   8. Wypowiada krótki tekst rytmicznie wg instrukcji lub własnych pomysłów.
   9. Wymyśla melodię do krótkich wierszyków, wyliczanek, przysłów.
   10. Uczestniczy i organizuje proste zabawy rytmiczne ze śpiewem z wykorzystaniem elementów ruchu.
   11. Rozpoznaje i nazywa proste instrumenty perkusyjne. Próbuje grać na: trójkącie, cymbałkach.
   12. Ilustruje wiersze, piosenki, zjawiska przyrody, np. burza, deszcz, szum wiatru za pomocą instrumentów perkusyjnych lub innych pomocy akustycznych ( papier, folia, klocki itp.).
   13. Przedstawia opowieści ruchowe do podanego utworu muzycznego lub przy akompaniamencie inst..
   14. Wykorzystuje elementy tańca w zabawie
   15. Uczy się prostych kroków i figur tanecznych np. podskoki, cwał, dostawianie nogi …
   16. Tworzy inscenizacje oparte na treści piosenki.