Wychowanie drugiego człowieka to niezwykle trudne zadanie .Często zadajemy sobie pytanie czy robimy to dobrze, jakie popełniamy błędy , których można było uniknąć . Są rzeczy i zdarzenia , których nie da się cofnąć , czas nieubłaganie mija , dzieci rosną , dojrzewają , same stają się rodzicami i najczęściej dają innym to , co same otrzymały od swoich bliskich i nauczycieli , czego nauczyły się niejako po drodze .

Myślę , więc że my pedagodzy , nauczyciele , wychowawcy możemy i powinniśmy uczyć wrażliwości , delikatności , przyjaźni , dostrzegania w każdym człowieku człowieka .

Możemy tego dokonać bawiąc się z nimi , śpiewając , tańcząc , rozmawiając , słuchając i będąc obok nich .

Pojęcie metody , rozumianej jako celowo i systematycznie stosowany sposób pracy nauczycieli z uczniami , doprowadzającej do opanowania wiedzy i nabycia umiejętności przez uczniów , można odnieść do każdej celowej działalności podejmowanej przez nauczyciela w zakresie edukacji czy wychowania . Rezultatem tej działalności powinien być rozwój osobowości dziecka , umiejętne poznawanie i przeżywanie otaczającego go świata .

 

OBSZAR  EDUKACJI  MATEMATYCZNEJ

 

Nauka matematyki wymaga sporego wysiłku ze strony dziecka . Ważne jest także , by było ono odporne emocjonalnie i potrafiło zdobyć się na wysiłek intelektualny w sytuacjach trudnych i pełnych napięć .To , czy dziecko będzie odnosić sukcesy , w dużej mierze zależy od poziomu opanowania umiejętności liczenia , wyznaczania wyniku dodawania i odejmowania w pamięci . Wszystko to można z powodzeniem kształtować , zanim dziecko rozpocznie naukę w szkole . Żeby się to udało , nauczyciel musi wiedzieć , co konkretnie trzeba i warto kształtować w dziecięcych umysłach .

Metodyka proponowana przez E. Gruszczyk-Kolczyńską i E. Zielińską , jest dostosowana do potrzeb i możliwości dzieci a najważniejsze , ich zdaniem w edukacji , są osobiste doświadczenia dziecka . Są one budulcem , z którego dziecko tworzy pojęcia i umiejętności . W trakcie ich przetwarzania dziecko musi mówić . Nazywanie przedmiotów oraz wykonywanych czynności sprzyja koncentracji uwagi i pomaga dostrzec dziecku to , co ważne .

Program nauczania , proponowany przez wyżej wymienione panie , obejmuje 14 bloków tematycznych a w każdym z nich treści ułożone są zgodnie z rozwojem dziecięcych umiejętności . Są to :

• Orientacja przestrzenna .
• Rytmy i rytmiczna organizacja czasu .
• Przyczyna i skutek . Przewidywanie następstw .
• Kształtowanie umiejętności liczenia obiektów .
• Dodawanie i odejmowanie , rozdawanie i rozdzielanie po kilka .
• Klasyfikacja .
• Pomaganie dzieciom w uświadamianiu sobie stałej liczby elementów w zbiorze , chociaż obserwują one zmiany sugerujące , że przedmiotów jest więcej lub mniej . Równoliczność .Przybliżanie dzieciom aspektu porządkowego liczby .
• Długość : kształtowanie umiejętności mierzenia i pomaganie dzieciom w uświadamianiu sobie stałości długości .
• Intuicje geometryczne .
• Kształtowanie odporności emocjonalnej dzieci i zdolności do wysiłku intelektualnego .
• Pomaganie dzieciom w uświadamianiu sobie stałej ilości płynów , chociaż po przelaniu wydaje się , że jest więcej lub mniej . Mierzenie ilości płynów .
• Waga i ważenie .
• Układanie i rozwiązywanie zadań z treścią . zapisywanie czynności matematycznych w sposób dostępny dla sześciolatków .

 

Edukacja matematyczna przedszkolaków musi być wtopiona w działanie zmierzające do rozwoju umysłowego dzieci , wtedy zniweluje nieprawidłowości rozwojowe i rozwinie uzdolnienia dzieci .

 

OBSZAR  EDUKACJI  MUZYCZNEJ

 

Ruch jest naturalną dziecięcą potrzebą , która towarzyszy wszystkim zabawom , zwłaszcza najmłodszych . Ruch przy muzyce jest nie tylko bardzo ważnym środkiem kształcenia dyspozycji muzycznych , lecz także wpływa w zasadniczy sposób na ogólny rozwój dzieci .

Muzyka jest właśnie tą sztuką , która wywołuje u dzieci potrzebę ruchu , dlatego z ruchem wiążemy większość metod i  zajęć muzycznych w przedszkolu a metody stosowane w muzyce to metoda:

• analityczno-percepcyjna , której istotą jest zaprezentowanie pewnego wzoru wykonania oraz przeprowadzenie z dziećmi analizy słuchowej w celu świadomego zapamiętania . Stosujemy ją przy pracy z piosenkom lub utworem instrumentalnym kiedy chodzi o to by dzieci poznały i zapamiętały utwór ze słuchu .
• problemowo- twórcza , której istota polega na angażowaniu myślenia i inwencji muzycznej dzieci do rozwiązywania określonego problemu ( zadania ) o charakterze twórczym . Oczywiście metoda ta ma o tyle sens , o ile jasno postawione są przed dziećmi warunki rozwiązania , a dzieci mają odpowiedni zasób umiejętności czy zdolności by problem rozwiązać . Chodzi o to , by dzieci miały jak najczęściej okazję ocenić swoje wytwory . Pozostawianie wytworów dziecięcej inwencji bez dyskusji , jak również stawianie dzieciom zbyt trudnych lub niejasnych wymagań , w niczym nie rozwijają ich muzykalności .
• problemowo-analityczna ma zastosowanie przede wszystkim w nauce słuchania muzyki , kiedy chodzi o rozwijanie zdolności dzieci do samodzielnego słuchania , rozumienia i analizowania utworu . Istotne w tej metodzie jest umiejętne prowadzenie oraz zebranie spostrzeżeń dzieci .
• ekspozycji , której istotą jest zapewnienie dzieciom możliwości zetknięcia się z dziełem muzycznym w sposób zapewniający możliwie pełne jego przeżycie . Ogromną rolę odgrywa tu odpowiednie wprowadzenie .
• organizowania i rozwijania działalności muzycznej dziecka , która polega na stałym i systematycznym stwarzaniu okazji na zajęciach i poza nimi do prezentowania osiągniętych wyników ( np. śpiewu , gry na instrumentach , ekspresji ruchowej itp. ) , przed kolegami , rodzicami , opiekunami . Chodzi tu również o scalanie wysiłku wszystkich kolegów z grupy i ukazywanie wyników pracy zespołowej .

 

Mówienie o muzyce ma sens tylko wówczas , jeśli dziecko przeżyło tę muzykę . Muzyka w wychowaniu naszych dzieci odgrywa ogromną , żywotną rolę . Proces: opowieści ruchowych,  tańca , gry na instrumencie jest skomplikowanym aktem , w którym dziecko łącząc różne elementy swego doświadczenia stwarza nową , sensowną całość . W procesie przekształcania, dobierania odpowiednich ruchów powstaje nie tylko piękny taniec czy opowieść ruchowa-dziecko ujawnia jak myśli , czuje i słyszy .

Percepcja muzyki wydaje się dość trudną sztuką dla przedszkolaków . Jednak stosując aktywne słuchanie , którego autorką jest Batia Strauss z Izraela , czyli wykorzystanie elementów ruchu , tańca , gestów , zabawy , śpiewu stwarza się dzieciom możliwość zabawy z muzyką , przez co staje się lubiana i chętnie słuchana . Dzieci łatwo przyswajają muzykę , obcują z nią i czerpią z niej niewyobrażalne korzyści .

Model aktywnego słuchania muzyki obejmuje kilka etapów:

1. Po wysłuchaniu utworu można zacząć od rozmowy na temat charakteru muzyki , nastroju . W ramach tego etapu można spróbować ułożyć krótkie opowiadanie, bajkę dopasowaną do nastroju muzyki.
2. Następnie można, zgodnie z propozycją B.Strauss, ruchem przedstawić tę bajkę. Ważne jest by ruchy były sugestywne i wyraziste. Treść bajki można przedstawić za pomocą gestów lub tańca.
3. W następnym etapie można stworzyć orkiestrę z dyrygentem na czele, czyli „zagrać muzykę”. Można wprowadzić partyturę graficzną, gdzie do jej odczytania wykorzystać można np.: gestodźwięki.
4. Jako ostatni etap aktywnej percepcji muzyki B. Strauss, proponuje grę na instrumentach perkusyjnych według partytury graficznej. Każdemu znakowi na partyturze odpowiada konkretny instrument. Można oczywiście zastosować instrumenty niekonwencjonalne, takie jak tarki, klucze, worki foliowe i inne.
5. Dodatkowo aby urozmaicić występ orkiestry można zagrać utwór „w ruchu”- to trudna sztuka, ale sprawiająca dzieciom wiele radości.

Oczywiście, nauczyciel odpowiednio do możliwości grupy, może wprowadzić modyfikację, swoje pomysły.

Jak łatwo zauważyć, słuchanie muzyki jest nauką, która ma charakter zabawy „krok po kroku”. Za każdym krokiem dziecko zdobywa coraz to nowsze doświadczenia muzyczne, pragnie obcować z muzyką, coraz częściej poznawać ten cudowny, tajemniczy świat.

 

METODY  AKTYWIZUJĄCE

 

Szybko zachodzące zmiany w polityce, gospodarce, pociągnęły za sobą również zmiany w oświacie a więc także w metodyce nauczania. Dlatego wydawało się słuszne, aby w naszym opracowaniu, nie rezygnować z omówienia pewnych, wybranych metod aktywizujących w pracy z dzieckiem przedszkolnym, które można stosować w różnych obszarach edukacyjnych w zależności od potrzeb grupy.

Metody aktywizujące pobudzają do działania, rozwijają pamięć i myślenie, wyzwalają aktywność dzieci, przy czym, aktywność dziecka uczącego się, musi być większa, niż aktywność prowadzącego.

Klasyfikacji metod aktywizujących w dostępnej literaturze jest bardzo wiele a wszystko zależy od przyjętych kryteriów. Zastosowanie zaś danej metody i uzyskany efekt zależy przede wszystkim od nauczyciela, który w obecnej rzeczywistości nie jest już nauczycielem prowadzącym swojego wychowanka „za rękę”, lecz osobą stwarzającą dziecku takie warunkiw których mogłoby ono uczyć się, myśleć, poszukiwać, doskonalić, działać, współpracować w grupie.

Każdy nauczyciel pragnąłby, aby jego podopieczni podczas zajęć byli aktywni. To właśnie nauczyciel powinien na zajęciach stworzyć takie warunki, by dzieci odgrywały czynną rolę w realizacji złożonych zadań. Aby aktywizować dzieci można stosować na zajęciach takie metody jak:

• Burza mózgów- polega na zgromadzeniu w krótkim czasie dużej ilości pomysłów na rozwiązanie jakiegoś problemu;
• Mapa pojęciowa- to wizualne przedstawienie problemu z wykorzystaniem schematów, rysunków, haseł, zwrotów i symboli;
• Metaplan- polega na tworzeniu podczas rozmowy o problemie, plakatu noszącego nazwę metaplanu;
• Dyskusja dydaktyczna- to zorganizowana wymiana myśli i poglądów na dany temat;
• „Za i przeciw”- polega na analizowaniu jakiejś sprawy z różnych punktów widzenia;
• metoda projektu- polega na wykonaniu przez uczniów zadań poprzez samodzielne poszukiwania ( pod dyskretną opieką nauczyciela);
• Symulacje- jest to naśladowanie rzeczywistości, ćwiczenie najbardziej efektywnych zachowań w bezpiecznych warunkach;
• Drama- polega na wczuwaniu się w role, na improwizacji angażującej ruch, gest, mowę, uczucia;
• Grupy zadaniowe- metoda polega na podejmowaniu przez dzieci, zaproponowanych przez nauczyciela, zadań z różnych dziedzin aktywności;
• Gry planszowe- polega na tworzeniu gier planszowych;

Podgrupą metod aktywizujących są metody integracyjne, do których zalicza się pedagogikę zabawy. Pedagogikę zabawy ujmuje się jako metodykę grupy angażującą wszystkich uczestników oraz prowadzącego grupę. Zabawa w tym ujęciu jest jedną z metod, dzięki której dziecko może poznać lepiej swoje umiejętności, zrozumieć i doświadczyć radość z drugim człowiekiem. Zabawy Klanza zawierają w sobie elementy wychowania fizycznego, muzycznego i estetycznego. Zmuszają do poszukiwania własnych rozwiązań, pobudzają do działania, pozwalają się otworzyć, aktywizują, inspirują i stymulują rozwój dziecka.

Można je podzielić na:

• Zabawy integracyjne- prowadzą do likwidacji lęku, przynoszą poczucie bezpieczeństwa, rozwijają zaufanie do siebie i innych. Dzięki nim w sposób naturalny zacieśniają się więzy między dziećmi.
• Zabawy dynamiczno-rytmiczne- mają duży wpływ na podniesienie ogólnej sprawności bawiących, umożliwiają rozwijanie takich zdolności motorycznych jak: szybkość, koordynacja, siła i wytrzymałość;
• Zabawy twórcze- pląsy, które przyczyniają się do rozwijania takich cech charakteru jak: zdyscyplinowanie, porządek, aktywność. Wpływają na rozwój poczucia solidarności i współdziałania w zespole;
• Tańce- których piękno i rytmika mają duży wpływ na wyrabianie poczucia rytmu, harmonii i równowagi wewnętrznej, na koordynację i opanowanie ruchów;
• Zabawy z chustą animacyjną- naleśnik, chodzenie po falach itp.;

Wdrażanie elementów pedagogiki zabawy do dnia codziennego naszych przedszkoli, niewątpliwie oddziałuje na podnoszenie jakości wykonywanej przez nas pracy. W dzieciach kształtowane jest poczucie odpowiedzialności nie tylko za siebie, ale i za całą grupę. A przestrzeganie zasad uwzględniających indywidualne cechy jednostki, nadaje właściwy wymiar stosunkom w relacjach dziecko-nauczyciel, dziecko-dzieci, dziecko-społeczeństwo.