Od najwcześniejszych miesięcy życia powinniśmy wpajać dzieciom właściwy stosunek do innych ludzi. Małym dzieciom należy zezwalać na to, na co mają ochotę, jeśli oczywiście nie przebiorą miarki i nie będą czynić tego, co nie może być akceptowane zarówno z pedagogicznego i społecznego punktu widzenia.

Są zatem granice swobody w dziecięcych zabawach. Wykonywanie przez maluchów ulubionych czynności jest rzeczą naturalną i wymaga od rodziców tolerancji i wyjątkowego taktu w każdej sytuacji.

Niedopuszczalne jest także strofowanie dziecka za brudzenie się. Brudzenie to przywilej dzieci. To następstwo zabawy w piasku, „taplania” się w wodzie, błocie, malowania farbami. W aspekcie psychologiczno-pedagogicznym tego typu zabawy są bardzo korzystne dla rozwoju fizycznego i umysłowego dziecka.

Badania naukowe dowodzą, że dzieci, którym nigdy nie wolno się zabrudzić mają pewne zahamowania.

Dla dzieci ważny jest osobisty przykład, ale nie taki jak ten: ze schodów sturlała się trzyletnia dziewczynka i teraz zanosi się płaczem. A mama, zamiast przytulić, otrzeć łzy- mówi: „Mówiłam ci przecież, żebyś uważała. Nie mogę bez przerwy trzymać cię za rękę.” Takie zachowanie mamy jest pewnie skutkiem braku czasu i związanej z tym niecierpliwości. Ale czy dziecko jest to w stanie zrozumieć? Na pewno nie, jest na to za małe.

Wiemy, że podstawowymi potrzebami dzieci są akceptacja, poczucie bezpieczeństwa i czułości. Zapominamy, że każde nasze słowo, gest ma ogromne znaczenie.

Jak należy postępować? Wystarczy utwierdzić dziecko w tym, co robi dobrze. Wskazywać pozytywne strony jego osobowości. Jak najczęściej mówić mu: „W porządku. Jesteś na dobrej drodze” albo „spróbuj zrobić to jeszcze raz. Na pewno to potrafisz. Ja w ciebie wierzę.”

Dziecko nie może być traktowane instrumentalnie. Gdy nie ma zrozumienia , miłości, ciepła, a tylko rozkazy i chłód zamyka się w sobie.

Zaufanie dziecka do nas buduje się przez długie lata. Dziecko w wyniku wielu doświadczeń tworzy sobie obraz mamy i taty. To, jaki on będzie, zależy od nas, od swoich rodziców- przyjaciół, bo będziemy dla niego autorytetem.

Za co więc odpowiadają rodzice?- Za wszystko! Ponoszą odpowiedzialność za prawidłowy rozwój dziecka- fizyczny, a także za rozwój intelektualny, śledzenie postępów w nauce, trudności, uzdolnień. Odpowiedzialność rodziców powinna dotyczyć także postaw etyczno-moralnych: wyrobienie w dziecku poczucia odpowiedzialności, kształtowanie wrażliwości na niesprawiedliwość, krzywdę oraz prawdomówności, odwagi i dzielności.

Jak mogą to osiągnąć? Muszą dawać dziecku osobisty przykład. Wychowując dziecko powinniśmy przyjrzeć się przede wszystkim sobie i zrozumieć, że odpowiedzialność za nie, to odpowiedzialność za nas samych.